Ο συγγραφέας Mihai Buzea αφηγείται σε άρθρο του πώς βρέθηκε να παρακαλεί διάφορους συγγραφείς από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας να γράψουν ένα μικρό κείμενο για τη Ρουμανία.Όλοι τους αρνήθηκαν.’Γιατί; Τι ήταν αυτό; Δεν καταλάβαινα’, λέει ο συγγραφέας, ο οποίος αργότερα βρήκε μια εξήγηση.
‘Και από εδώ ήρθε η καταστροφή’
Περίπου τέσσερις μήνες πριν από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου (ναι, αυτού που κέρδισε η Ισπανία), ο Răzvan Penescu (κριτικός λογοτεχνίας) πρότεινε μια ιδέα: τι θα γινόταν αν ο καθένας μας δημιουργούσε μια σύντομη, εντελώς ελεύθερη παρουσίαση της κάθε χώρας που είχε προκριθεί από τις 24 ομάδες;
Αυτό φαινόταν μια ενδιαφέρουσα ιδέα, και όντως ήταν.Συνέβαλα μαζί με άλλους ενθουσιώδεις, και τα αποτελέσματα ήταν αρκετά καλά.Ορισμένες χώρες (Γεωργία, Αλβανία) κατέληξαν με δύο ή τρεις παρουσιάσεις, παρά το γεγονός ότι όλοι πίστευαν ότι κανείς δεν θα ήθελε να γράψει γι’ αυτές!.
Για τις πιο σημαντικές χώρες, γράφτηκε μόνο ένα σύντομο κείμενο, χωρίς καμία σχέση με το ποδόσφαιρο, αλλά μάλλον, ας πούμε, ‘τουριστικά’ κείμενα, γεγονός που τα έκανε ακόμη πιο γοητευτικά.Μερικά είχαν ακόμη και πραγματικές λογοτεχνικές ιδιότητες- μου άρεσαν πολύ.Και από εδώ και πέρα, ακολούθησε η καταστροφή.Δράμα, θα μπορούσα να πω!
‘Γιατί;’
Πρότεινα να μην γράψει κανείς από εμάς (τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα) για τη Ρουμανία, αλλά να το κάνει ένας γνωστός συγγραφέας στη ρουμανική γλώσσα από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας.Δεδομένου ότι η πρόταση ήταν δική μου, ανέλαβα την ευθύνη να βρω αυτόν τον συγγραφέα, αυτόν τον δάσκαλο.
Ήρθα σε επαφή με έναν συγγραφέα από τη Δημοκρατία, κάποιον που γνώριζα προσωπικά.Η πρώτη απάντηση ήταν αρνητική.Ακολούθησε η δεύτερη, η τρίτη, η τέταρτη, η πέμπτη, η έκτη και η έβδομη, οπότε και σταμάτησα.Συνειδητοποίησα ότι αυτό που συνέβαινε είχε ξεπεράσει προ πολλού τη σφαίρα της ‘σύμπτωσης’- επρόκειτο για κάτι άλλο.
Επτά εξέχοντες συγγραφείς από τη Δημοκρατία της Μολδαβίας αρνήθηκαν να γράψουν ένα μονοσέλιδο κείμενο για τη Ρουμανία.Γιατί; Τι ήταν αυτό; Δεν καταλάβαινα, δεν μπορούσα να το κατανοήσω.
Δεν βρήκα ποτέ την απάντηση.Διατύπωσα μερικές υποθέσεις, τις έλεγξα με γνώστες και παρουσιάζω την πιο στέρεη: οι πολίτες της Δημοκρατίας της Μολδαβίας φοβούνται.Από την ανώτατη εξουσία μέχρι τον απλό άνθρωπο, από τους απληροφόρητους μέχρι τους μεταφρασμένους (και βραβευμένους και καλοπουλημένους) συγγραφείς, το κυρίαρχο συναίσθημα στη Δημοκρατία είναι ο φόβος.
Έχουν δει πάρα πολλά, έχουν ζήσει πάρα πολλές ψευδαισθήσεις -που ακολουθούνται από σκληρές απογοητεύσεις- για να έχουν την παραμικρή εμπιστοσύνη.Εμπιστοσύνη σε τι;
Στο μέλλον, στην ενσωμάτωση της Δημοκρατίας στην Ευρώπη, προφανώς.Αυτό θα τους έφερνε (ειδικά στους συγγραφείς) μόνο πλεονεκτήματα.Αλλά αν αυτή η ενσωμάτωση αποτύχει, γνωρίζουν πολύ καλά ότι θα ακολουθήσει οπισθοδρόμηση, δηλαδή το ‘σοβιετικό κόμμα’ θα ανακτήσει την εξουσία.
Πιθανώς το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα που έχουν στο μυαλό τους είναι αυτό της Τουρκίας.Αφού έμεινε εκτός για πολύ καιρό, ο λαός γεμάτος απογοήτευση ήθελε τους ‘άλλους’. Και αυτοί οι άλλοι έκαναν αυτό που κάνουν πάντα -δηλαδή, όταν έρχονται στην εξουσία, δεν την επιστρέφουν.
Έτσι, οι πολιτιστικές ελίτ της Δημοκρατίας έκαναν πιθανότατα τον εξής υπολογισμό: γιατί να περιπλέξουμε τα πράγματα, αφού δεν μας πονάει; Γιατί να γράψουμε για τη Ρουμανία και να προκαλέσουμε την οργή ‘αυτών’, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσουμε δύσκολες στιγμές όταν τα πράγματα γυρίσουν πίσω; Δεν θα ήταν καλύτερα για εμάς να μείνουμε ήσυχοι, κρατώντας χαμηλό προφίλ;
Πράγματι.Δεν έχω τίποτα να πω.Έτσι σκέφτεται όποιος φοβάται για τη μικρή του κατάσταση, για την οποία έχει δουλέψει μια ολόκληρη ζωή.Δεν θέλουν να τη χάσουν.Υπάρχει πρόβλημα;
Ο εκπαιδευτής χελώνας
Ναι, υπάρχει.Η Δημοκρατία έχει πάνω από διακόσια χρόνια αυτοκρατορικής ιστορίας που βαραίνουν πάνω της.Δύο αιώνες αφήνουν βαθιά σημάδια στον ιστό της κοινωνίας.Μια σημαντική αλλαγή, μια θεμελιώδης μετατόπιση που ‘ρίχνει’ τη χώρα σε μια διαφορετική πορεία και της εξασφαλίζει ένα διαφορετικό πεπρωμένο. δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς θάρρος.Και, προς το παρόν, στη Δημοκρατία, το θάρρος στηρίζεται στους ώμους μιας μικρής και εύθραυστης γυναίκας.Αυτό είναι όλο.
Το 1906, ο ζωγράφος Osman Hamdi δημιούργησε το έργο ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ (Ο εκπαιδευτής χελώνας), το οποίο εξέθεσε στο Παρίσι και το οποίο κανείς δεν κατάλαβε.Ήταν πολύ νωρίς: ο λαός των χελωνών δεν είχε ακόμη ξυπνήσει από τον ύπνο αιώνων, ούτε οι διανοούμενοι του.
Όταν ο πίνακας τελικά έγινε κατανοητός και εκτιμήθηκε, ήταν πολύ αργά, και η Τουρκία είχε χάσει το τρένο.Αναρωτιέμαι αν η Δημοκρατία της Μολδαβίας θα ξυπνήσει εγκαίρως. λαμβάνοντας υπόψη πόσα χρήματα ρίχνει η Ρωσία για να την κρατήσει σε βαθύ, αδιατάρακτο ύπνο: βαθύ, ακίνητο, πλήρη. ολοκληρωτικό.